HERRI EKIMEN LEGEGILEA

Zioen azalpena

Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza sistema bi azpisistemaz osatua dago: publikoa eta pribatua; eta, gutxi gora behera, unibertsitatekoak ez diren ikasleen erdia dago sistema bakoitzaren barruan. Izaera kuantitatiboaren oreka ematen da, beraz, Europar Batasunean kasu bakarrenetakoa, baina egoera hori ez da hain orekatua aniztasunari ematen zaion erantzunaren banaketari eta sare batean eta bestean nagusi diren osagai sozioekonomikoei erreparatzeri badiegu; behintzat, orokorrean aztertuta.

Desoreka horrek euskal gizartean kohesio handiagoa lortzeko helburua arriskuan jartzen du eta desberdintasun-egoerek bere horretan jarraitzea eragiten du; are gehiago, desberdintasunak areagotu ere egin ditzake. Horretaz jabetu dira hainbat erakunde, batzuk ospe handikoak, hala nola Euskadiko Eskola Kontseilua edo Arartekoa, baita irakaskuntzaren arloan edo gizarte ekintzan lan egiten duten erakunde batzuk ere.

Euskadiko Eskola Kontseiluak Euskadiko irakaskuntzaren egoeraren inguruko txostenak argitaratzen ditu aldizka, eta horien bidez datu batzuk eman ditu ikasle bekadunen, etorkinen, beharrizan bereziak dituztenen, errepikatzaileen eta adinari dagokion mailan ez dauden ikasleen, eta estratuen araberako maila sozioekonomikoaren (sarearen eta eredu linguistikoaren arteko konbinazioa) inguruan. Banaketa oso desorekatua da. 2012-2013 aldiari dagokion txostenean ikus daiteke sare kontzertatuko estratu guztiek sare publikoko estratuek baino ISEK (indize sozioekonomikoa) altuagoa dutela. Horrek eragina dauka emaitza akademikoetan eta kanpo ebaluazioen puntuazioetan, hala nola PISA edo diagnostikorako ebaluazioak. Izan ere, aski ezaguna da egoera sozioekonomikoaren eta errendimendu akademikoaren arteko harremana. Organismo horren azken txostenean, 2013-2015 urteei dagokiena, adierazi da sare bakoitzeko bekadun eta etorkinen portzentajeen aldea handitu egin dela eta garrantzitsua dela zentro batzuetako eta beste batzuetako ikasleen maila sozialen arteko desberdintasunak konpentsatzeko neurriak aplikatzea.

Datu horien arabera, Euskadiko Eskola Kontseiluak berak ekitatearekin erlazionatutako proposamenak egin ditu, hala nola doakotasuna bermatzeko beharrizana, kuoten kobrantza kontrolatuz edo jarduera osagarriengatiko kuotak Administrazioak onar ditzan bultzatuz; azken finean, legeak ezarritakoa betetzeko eskatuz. Hezkuntza plangintzarekin eta ikasleen onarpenerako araudiarekin erlazionatutako proposamenak ere egin ditu, ekitatea eta sareen araberako banaketa bidezkoa hobetzeko.

Bestalde, Arartekoak ezohiko bi txosten argitaratu ditu horren inguruan. Horien bidez adierazi du zentro batzuen eta besteen artean sor daitekeen distantzia handi horren handitze eten beharra dagoela. Horrela izanik, “Hezkuntza beharrizan bereziei erantzuteari” (2001) buruzko txostenean zera proposatu du: babesgabetasun egoeran dauden ikasle gehien dituzten zentroak positiboki diskriminatzea eta beharrizan bereziak dituzten ikasleen banaketa orekatu bat bermatzeko neurriak hartzea. Horrela, “eskola ghettoak” saihestuko genituzke, izan ere, txosten hori egiteko unean egoera kritikoan zeuden 84 zentro kontabilizatu ziren. Erakunde horren “Haurtzaro babesgabeak” (2011) txostenean, hezkuntza beharrizan bereziei arreta emateari dagokionez sare publikoaren eta pribatuaren arteko desorekaren gaia landu zen berriz ere. Ildo horretatik, zentro guztientzako gehieneko eta gutxieneko ratio batzuk ezartzea ere proposatu zen, beharrizan horiek dituzten ikasleen eskolaratzeari dagokionez.

Hezkuntza eta kultura arloko erakunde guztiek aztergai dituzten hausnarketa eta proposamen horiek ez daude egungo lege esparrutik urrun, izan ere, hainbat ordenamendutan aldarrikatzen dira doakotasun, ekitate eta inklusibitate printzipioak, nahiz eta praktikan, oraindik ere, adostutako aspektu asko urratzen diren. Lege Proposamen honek hori guztia zuzentzea du helburu.

Horrela izanik, gure hezkuntza sisteman oraindik ere mantentzen diren segregazio-joera batzuk gainditze aldera, Legegintzako Herri Ekimen honen arabera, zera.

EZARRI DA

1. Artikulua. Irakaskuntzaren doakotasuna diru publikoez hornitutako ikastetxe guztietan betearaziko da. Hezkuntza Saila arduratuko da irakaskuntzagatiko kuoten kobrantza ageriko edo ezkutuko guztiak indargabetzeaz, horretarako beharrezkoak diren kontrol-mekanismo guztiak martxan jarriz.
2. Artikulua. Finantza arloko gardentasun nahikoa bermatzeko xedez, Hezkuntza Sailak ziurtatu egingo ditu ikastetxe kontzertatuek jarduera edo zerbitzu osagarriengatik egingo dituzten kobrantzak onartzeko prozedurak eta Buletinean argitaratuko ditu, gutxienez urtean behin, onartutako kopuruak eta azalpenak.
3. Artikulua. Matrikulazio-prozesuetan gardentasun erabatekoa bermatzeko asmoz, Hezkuntza Sailak, udalerriekin koordinatuta, eskola eremu bakoitzean matrikulazio-bulegoak egokituko ditu eta horiek izango dira ikasleen matrikulaziorako leku bakarrak diru publikoez hornitutako ikastetxe ikastetxeentzat.
4. Artikulua. ISEI-IVEIren eta komenigarritzat jotzen den beste edozein erakunderen laguntzarekin, hezkuntza arloko Administrazioak Inklusio Beharrizanaren Eskola Indizearen (IBEI) kontzeptua zehaztuko du. Horretarako, zentro bakoitzeko adierazle-multzo bat hartuko da oinarri: IBEK, bekadun ikasle, hezkuntza sisteman berandu sartu diren ikasle, hezkuntza beharrizan bereziak edo berariazkoak dituzten edota adopzio edo familia- edo egoitza-harrera egoeran dauden ikasleen portzentajeak eta aintzat hartu beharreko beste adierazle batzuk. Behin kontzeptu hori araudian jasota, hezkuntza arloko Administrazioak urteroko txosten bat landuko du Lurralde, eskola-eremu edota zonalde eta ikastetxe bakoitzeko IBEI erabilita. Horri esker, gure hezkuntza sistemaren kohesioa hobetuko duten erabakiak hartu ahal izango dira.
5. Artikulua. Oro har, eta giza kohesioaren kontra hainbat gehiegikeri saihesteko asmotan, Administrazioak gutxiengo eta gehiengo IBEI ezarriko du eta tarte horretan mugitu beharko dira diru publikoez hornitutako ikastetxe guztiak. IBEIko mailak definitzerakoan Euskadi eta Lurraldearen erreferentzia globalei eta ikastetxeak dauden eskola-eremu edota zonaldearen erreferentzia hurbilagoei erreparatuko die.
6. Artikulua. Hezkuntza-itunak eman edo berriztatzea eta beste laguntza publiko batzuk lortzea baldintzatuta egongo da; beharrizan sozioekonomikoak, hezkuntza beharrizan bereziak edota hezkuntza-laguntzaren berariazko beharrizanak dituzten gutxieneko ikasle kopuru bati arreta eman beharko zaie ituna berriztatzeko, itunaz baliatzen diren etapa bakoitzean. Hori gutxieneko IBEI indizean zehaztuta egongo da.
7. Artikulua. Eskola eremu bakoitzeko hezkuntza beharrizanak hobeto ezagutzeko eta zentro guztien artean tratamendu kohesionatuagoa bermatzeko, Sailak urtero Buletin bidez argitaratuko du zeintzuk diren diru publikoez hornitutako ikastetxe guztien arteko eragin-eremuak.
8. Artikulua. Hezkuntza Sailak, IBEI oinarri hartuta, arreta emango die profil sozioekonomiko baxuena duten eta bazterkeria arriskuan dauden ikasleak dituzten ikastetxe publikoei. Ikastetxe horiekin kontratuak sinatuko ditu; horrela, inplikatuta dauden komunitateek beharrezko baliabideak jasoko dituzte, beren beharrizanen arabera eta urte anitzeko plan batean ezarriko diren helburuen arabera. INEI altua duten zentro kontzertatuei laguntzeko formulak ere aztertuko dira.

Azken xedapenak

Lehenengoa. Ezarritako guztia ondo betetzeko xedez, hezkuntzaz arduratzen den Sailak eskumena izango du dagokion araudia garatzeko, honako xedapenetan ezarritakoa bereziki kontuan hartuz.
Bigarrena. 1. artikulua betetzeko, Herri Ekimen Legegile hau onartzen denetik gehienez ere sei hilabeteko epean, hezkuntzaz arduratzen den Sailak prozedura eta eragileak arautuko ditu Agindu baten bidez. Horien artean. Hezkuntza arloko Ikuskaritza egongo da, eta irakaskuntzaren doakotasunaren printzipioa betearazteaz arduratuko dira.
Hirugarrena. 2. artikulua betearazteko, Legegintzako Herri Ekimen hau onartzen denetik gehienez ere sei hilabeteko epean, hezkuntzaz arduratzen den Sailak kobrantza horiek onartzeko eta Euskal Herriko Aldizkari Ofizialera bidaltzeko prozedurak arautuko ditu, autonomia mailako Agindu baten bidez.
Laugarrena. 4., 5., 6. eta 8. artikuluak betearazteko, Legegintzako Herri Ekimen hau onartzen denetik gehienez ere sei hilabeteko epean, hezkuntzaz arduratzen den Sailak:

• IBEI indizea eta urtero publikoki argitaratzeko mekanismoak arautzeko araudia argitaratuko du eta diru publikoez hornitutako ikastetxe guztiek errespetatu behar duten IBEIko zorua eta sabaia ezagutzera emango du.
• Ikastetxe itunpekoen itunak eta laguntza publikoak mantentzeari begira eta 5.artikuluan xedatutakoa egiaztatzeko, beharrezko xedapen eta arauak garatuko ditu, beti ere ikastetxearen IBEI kontuan hartuz.
• Ikastetxeek urte anitzeko proiektuak garatu eta Administrazioak horiek eskatzen dituzten hornidura espezifikoak emateko akordioak gauzatzeko beharrezko araudia garatuko da. Era berean, proiektu horien ebaluaziorako indize eta prozedurak zehaztuko dira. Horren barruan, IBEI altua duten zentro kontzertatuei laguntzeko formulak ere aztertuko dira.